10: Kronik Böbrek Hastalığı: Nedenler

Kronik böbrek hastalığı (KBH), tıbbın çare bulamadığı kötü bir hastalıktır. KBH tüm dünyada endişe verici bir oranda artmaktadır. On kişiden biri bir tür kronik böbrek hastalığına sahiptir. Diyabet, hipertansiyon, obezite, sigara içme ve yüksek kolesterol sıklığının artması artan kronik böbrek hastalığı sıklığının ana nedenidir.

Kronik böbrek hastalığı nedir?

KBH, böbrekler hasarlandığında ve yavaş yavaş fonksiyonlarını yerine getiremediğinde meydana gelir. Tedavi ile böbrek fonksiyonları sabit kalabilir, eğer tedavi edilmez ise hasar aylar yıllar içerisinde hasar daha kötü olabilir. Serum kreatinin düzeyi yavaş yavaş yükselir, böbrek fonksiyon düzeyi (aynı zamanda glomerüler filtrasyon hızı, GFR, olarak isimlendirilir) bu kan testinden hesaplanabilir. KBH evresi hafif, orta veya ciddi şeklinde evrelere ayrılabilir. İdrarda albümin bulunması da böbrek hasarını gösterebilir (bkz. kronik böbrek hastalığı evreleri tablosu). KBH eskiden Kronik Böbrek yetmezliği (KBY) olarak isimlendirilirdi. Ancak yetmezlik kelimesi yanlış izlenim uyandırmaktadır. Erken evre KBH da, hala bir miktar böbrek fonksiyonu vardır ve sadece daha ileri evrelerde gerçek böbrek yetmezliği meydana gelir.

Kronik böbrek hastalığı yavaş, ilerleyici ve kalıcı böbrek fonksiyon kaybıdır.

Son dönem böbrek hastalığı nedir?

Son dönem böbrek hastalığı (SDBH), KBH’nın ileri evreye ulaşması anlamına gelmektedir (normal fonksiyonun %10 undan az olması).

Böbrekler tamamen yetersiz olabilir ve bu durum geri çevrilemez.

Bu noktada, konservatif yaklaşım (ilaçlar, diyet, yaşam tarzı değişikliği gibi) yaşamı sürdürmek için yeterli değildir ve böbrek yerine koyma tedavisi (diyaliz veya böbrek nakli) gereklidir.

Böbrek hasarına ne neden olur?

Bir takım koşullar böbreklere kalıcı zarar verebilir. Ancak kronik böbrek hastalığının iki ana nedeni diyabet ve yüksek tansiyondur. Bunlar, yaklaşık KBH vakalarının üçte ikisini oluşturmaktadır. KBH'nin önemli nedenleri şunlardır:

  1. Diyabet: Tüm vakaların yaklaşık % 35-40'ını oluşturan Diyabet, KBH'nin en yaygın sebebidir. Kabaca, diyabetli her üç hastadan biri KBH gelişme riski altındadır.
  2. Yüksek tansiyon: Tedavi edilemeyen ya da kötü tedavi edilen yüksek tansiyon, olguların yaklaşık % 30'unda KBH'nin diğer önemli nedenidir. Dahası, KBH'nin sebebi ne olursa olsun, yüksek tansiyon böbreklere kesinlikle daha fazla zarar verecektir.
  3. Glomerülonefrit: Enflamasyona neden olarak böbreklere zarar veren bu bozukluklar KBH'ya neden olan hastalıklar sıralamasında üçüncü sıradadır.
  4. Polikistik böbrek hastalığı: Bu her iki böbrekte birden çok kist ile karakterize, KBH'nin en yaygın kalıtsal nedenidir.
  5. Diğer nedenler: Böbreklerin yaşlanması, renal arter stenozu (daralma), taşlara veya büyümüş prostata bağlı tıkanıklık, ilaç kaynaklı ve toksin kaynaklı böbrek hasarı, çocuklarda tekrarlayan böbrek enfeksiyonu ve reflü nefropatisi.
Kronik böbrek hastalığının en sık 2 nedeni diyabet ve yüksek kan basıncıdır.