9: Akut Böbrek Hasarı

Akut böbrek hasarı nedir (ABH)?

Akut böbrek hasarında (akut böbrek yetmezliği) böbrek fonksiyonlarının azalması veya kaybı kısa bir süre içinde (saatler, günler veya haftalar içinde) meydana gelir ve bu durum geçici ve genellikle geri döndürülebilirdir.

Akut böbrek hasarına ne neden olur?

ABH'nın birçok nedeni vardır. Sık nedenler şunlardır:

  1. Böbreklere giden kan akımının azalması: ishal, kan kaybı, kan basıncında azalma veya ciddi dehidratasyon
  2. Şiddetli enfeksiyon, ciddi hastalık veya büyük cerrahi operasyon sonrası
  3. İdrar yolunda ani tıkanma: Böbrek taşları idrar yolu tıkanıklığının en yaygın nedenidir.
  4. Diğer nedenler: Falsiparum sıtması, leptospiroz, yılan ısırığı, bazı böbrek hastalıkları, gebelik, komplikasyonlar ve bazı ilaçların yan etkileri (NSAID'ler, aminoglikozitler, radyo kontrast maddeler, bazı bitkisel karışımlar)

Akut böbrek hasaraının belirtileri

ABH'da, böbrek fonksiyonlarında ani bozulma ve hızlı biriken atık ürünler, sıvı-elektrolit dengesindeki bozulmalar nedeniyle, hastada erken ve belirgin semptomlar gelişir. Belirtilerin tipi ve şiddeti hastadan hastaya farklılık gösterir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

  1. Böbrek yetmezliğine neden olan alttaki hastalığa (diyare, kan kaybı, ateş, titreme vb.) bağlı semptomlar; Böbrek hastalıklarının belirtileri kişiden kişiye değişir.
    1. İdrar çıkışında azalma (bazı hastalarda idrar çıkışı normal kalabilir).
    2. Vücutta sıvı tutulmasına bağlı ayak bileklerinin veya ayakların şişmesi ve sıvı kilo alımı.
    3. İştah kaybı, bulantı, kusma, hıçkırık, yorgunluk, uykuya meyil ve bilinç bulanıklığı
    4. Ağır nefes darlığı, göğüs ağrısı, nöbetler veya koma, kan kusması ve yüksek kan potasyumu seviyelerinden kaynaklanan anormal kalp ritmi gibi şiddetli ve yaşamı tehdit eden semptomlar.
    5. Akut böbrek yetmezliğinin erken safhasında bazı hastalar belirti olmaz ve kan testleri başka nedenlerle yapıldığında hastalık tesadüfen tespit edilir.
    Akut böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarının hızlı ve genellikle geçici olarak kaybedilmesidir.

Akut böbrek hasarının tanısı

Akut böbrek hasarı olan birçok hasta da spesifik olmayan belirtiler olabilir veya belirti olmayabilir. Bu nedenle, ABH'nın gelişebileceği herhangi bir ortamda veya koşullarda, semptomlarla ilgili en ufak bir şüphe durumunda, akut böbrek hasarından şüphelenmeli ve araştırılmalıdır. Tanı, kan testleri (serum kreatinin ve kan üresinde yükselme), idrar çıkış takibi, idrar tahlili ve ultrason ile doğrulanır. Akut böbrek hasarında, hasarın nedeni, komplikasyonları ve hastalığın ilerlemesini değerlendirmek için hastalardan ayrıntılı öykü alınmalı, muayene ve farklı araştırmalar yapılmalıdır.

Akut böbrek hasarının tedavisi

Bir çok hastada uygun yaklaşımla hasar geri çevrilebilir.

Bununla birlikte ciddi akut böbrek yetmezliğinde tedavinin gecikmesi veya yanlış tedavi hayati tehlike oluşturabilir.

Akut böbrek yetmezliği belirtileri hem altta yatan böbrek hastalığı nedeni hem de akut böbrek yetmezliğinden kaynaklanabilir.

Nedenler, Semptomlar ve Tanı

Akut böbrek yetmezliği tedavisinde başlıca adımlar
  1. Böbrek hasarının nedenlerinin düzeltilmesi veya tedavisi
  2. İlaç tedavisi ve destekleyici tedbirler
  3. Diyet önerisi
  4. Diyaliz.
1. Böbrek hasarının nedenlerinin düzeltilmesi veya tedavisi:
  • Altta yatan nedenin belirlenmesi ve tedavisi akut böbrek hasarı tedavisinde en önemli husustur.
  • Böbrek yetmezliğinden kurtulmak için hipotansiyon, enfeksiyon, idrar yolu tıkanıklığı gibi nedenlerin spesifik tedavisi gereklidir.
  • Bu şekildeki tedaviler böbrekte daha fazla hasar oluşmasını önler ve sonrasında iyileşmesini sağlar.
2. İlaç tedavisi ve destekleyici tedbirler:
  • Amaç böbrekleri desteklemek ve komplikasyonları önlemek veya tedavi etmektir.
  • Enfeksiyonların tedavisi, böbreklere zararlı ve toksik ilaçların (NSAİD) kullanımından kaçınılmalı.

Furosemid gibi diüretiklerin kullanılması, idrar miktarının arttırılmasına ve nefes darlığına neden olan akciğerlerdeki sıvının vücutta birikmesine engel olur.

Destekleyici tedavi: düşük veya yüksek tansiyonu düzeltmek, bulantı ve kusmayı kontrol altına almak, kan potasyumunu kontrol etmek, nefes darlığını azaltmak ve nöbetleri önlemek veya kontrol etmek için tedavi verilir.

Akut böbrek yetmezliğinde, böbrek uygun tedavi ile genellikle iyileşir.
3. Diyet önerileri
  • Doğru diyet kısıtlaması, akut böbrek hasarının belirtilerini veya komplikasyonlarını azaltır veya önler.
  • Sıvı alımının ölçülmesi. Günlük sıvı alımı, idrar miktarı ve vücut sıvı dengesi göz önünde bulundurularak planlanmalıdır. Genellikle, ödem ve nefes darlığı gibi komplikasyonları önlemek için sıvı kısıtlaması gerekir.
  • Potasyum alımının kısıtlanması. Ciddi ve hayatı tehdit edebilecek bir komplikasyon olan kanda potasyum yükselmesini (hiperkalemi) önlemek için meyve, meyve suyu, kurutulmuş meyveler gibi potasyumdan zengin yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
  • Tuz tüketiminin kısıtlanması. Tuz kısıtlaması, susama, ödem ve yüksek kan basıncı ve nefes darlığı gibi komplikasyonların azaltılmasına yardımcı olur.
  • Yeterli beslenme ve kalori sağlama.
4. Diyaliz

Bazı akut böbrek yetmezliği hastalarında, böbrek fonksiyonları geri dönünceye kadar böbrek fonksiyonlarının diyaliz (yapay böbrek) ile kısa süreli yerine konulması gerekli olabilir.

Diyaliz nedir?

Diyaliz, hasarlı böbreğin işlevlerinin yapay bir işlemle yerine konmasıdır. Diyaliz, ciddi böbrek yetmezliği olan insanlarda hayatın devamını sağlar. Diyalizin en önemli fonksiyonları, atıkların uzaklaştırılması, sıvı fazlalığının uzaklaştırılması, asidozun ve elektrolit bozukluklarının düzeltilmesidir. İki temel diyaliz türü vardır; Hemodiyaliz ve Periton diyalizi.

ABH’da, böbrekler uygun tedavi ile genellikle tamamen iyileşir.

Akut böbrek yetmezliğinde, erken ve uygun tedavi ile böbrek diyalize gerek kalmadan düzelebilir.

Tedavi ve Önleme

Akut böbrek hasarında diyaliz ne zaman gerekli?

Bazı şiddetli böbrek yetmezliği hastalarında yeterli konservatif tedaviye rağmen semptomlar ve komplikasyonlar artar ve diyaliz tedavisine ihtiyaç duyulur. Şiddetli sıvı fazlalığı, kontrol edilemeyen hiperkalemi ve ciddi asidoz, akut böbrek hasarında en sık diyaliz endikasyonudur.

Akut böbrek yetmezliğinde diyaliz tedavisi ne kadar süre gereklidir?

  • Bazı akut böbrek hasarı hastalarında böbrek fonksiyonları düzelinceye kadar geçici diyalize (hemodiyaliz veya periton diyalizi) ihtiyaç duyarlar.
  • Akut böbrek hasarı genellikle 1-4 hafta içinde düzelir, bu sürede diyaliz desteği gerekebilir.
  • ABH’da çoğu vakada sonunda böbrekler düzeleceği için diyaliz tedavisi sıklıkla geçicidir ve diyalizin kalıcı olacağı korkusu ile diyalizin geciktirilmesi hayatı tehdit edebilir.

Akut böbrek hasarının önlenmesi

  • Potansiyel nedenlerin erken tedavisi ve riskli hastalarda böbrek fonksiyonlarının sık kontrol edilmeli.
  • Hipotansiyonun önlenmesi ve erken düzeltilmesi.
  • Nefrotoksik ilaçlardan kaçınılması, enfeksiyonun ve idrar azalmasının hızlı tedavisi.
Diyaliz ihtiyacı sadece bir kaç gündür, ancak diyalizin geciktirilmesi hayatı tehdit edici olabilir.