17: Tek Böbrek ile Yaşamak

Tek böbreğe sahip olmak endişeye neden olabilir. Fakat birkaç önlem ve sağlıklı yaşam tarzıyla, kişi tek böbrekle normal bir hayat sürebilir.

Normal hayatta tek böbreği olan kişiler ne gibi sorunlarla karşı karşıya kalırlar? Niçin?

Neredeyse tüm insanlar iki böbrekle doğarlar. Ancak daha fazla kapasite ile çalışarak tek bir böbrek (soliter) bile her iki böbreğin normal fonksiyonlarını yerine getirebilir. Dolayısı ile tek böbrekli bir kişi rutin işlerinde veya yorucu işlerde ve cinsel aktivitede bir sorun yaşamaz.

Ömür boyu normal ve aktif bir hayat için sadece bir böbrek yeterli olabilir. Sadece bir böbrekle doğan hastaların çoğunda tamamen farklı nedenlerle yapılan radyolojik testler sırasında tek böbrekli oldukları fark edilir.

Uzun süre (yıllar) tek böbrekli bazı kişilerde, muhtemel kötü sonuçlar olarak yüksek kan basıncı ve idrarda protein kaçağı olabilir. Böbrek fonksiyonlarında azalma çok nadirdir.

Tek böbrek nedenleri nelerdir?

Tek böbrekli olan birisinde şu üç durum olabilir:

  1. Doğuştan tek böbrek olabilir.
  2. Bir böbrek cerrahi olarak çıkarılmıştır. Bir böbreğin ameliyatla çıkarılmasının önemli nedenleri taş hastalığı, kanser, tıkanıklık, böbrekte abseleşme, veya ciddi travmatik yaralanmadır.
  3. Böbrek nakli için bağışlanmış olabilir.
Tek böbrekli bir kişi normal ve aktif bir yaşam sürer.

Doğuştan tek böbrekli olma ihtimaliniz nedir?

Birçok insan tek böbrekli olarak doğar. Doğuştan tek böbrekli olma ihtimali yaklaşık 750 kişide birdir. Tek böbrek durumu erkeklerde daha sıktır ve genellikle sol böbrek yoktur.

Tek böbrekli kişilerde neden önlemler alınması gereklidir?

Tek böbrekli kişiler normal çalışır, ancak yedek lastiği olmayan iki tekerlekli arabalara benzetilebilir.

İkinci bir böbreğin yokluğunda, çalışan tek böbrekte ani ve ciddi bir hasar oluştuğunda akut böbrek yetmezliği ortaya çıkabilir ve tüm böbrek fonksiyonları hızla kötüleşir.

Akut böbrek yetmezliği birçok soruna ve komplikasyonlara neden olabildiğinden gerekenler ivedilikle yapılmalıdır. Kısa sürede sorunların şiddeti artar ve hayatı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir. Bu tür hastalar acilen diyalize ihtiyaç duyarlar. Böbrek hasarından ve komplikasyonlarından sakınmak için önlemler tek böbrek hastası olan herkes tarafından alınmalıdır.

Hangi koşullarda tek böbrekte ani bir hasarlanma riski vardır?

Bir böbrekte oluşan ani ve ciddi hasarın potansiyel nedenleri:

  1. Üreterdeki (böbrekleri mesaneye bağlayan idrar kanalı) bir taş veya kan pıhtısına bağlı idrar akşında ani bir tıkanma. Tıkanıklık idrar akışını durdurur.
  2. Karın cerrahisi sırasında, bulunan tek bir böbrek üreterinin yanlışlıkla bağlanması idrarın mesaneye geçmesinin önleyecek ve böbreklerdeki basıncı artırarak böbrek hasarına neden olacaktır.
  3. Tek böbreğin yaralanması. Boks, hokey, futbol, dövüş sanatları ve güreş gibi ağır temas sporlarında böbrek yaralanma riski vardır. Tek bir böbrek vücudun gereksinimleriyle başa çıkmak için normal böbreğe oranlar daha büyük ve ağırdır. Büyük bir böbrek yaralanmaya karşı daha savunmasızdır.

Tek bir böbreği korumak için hangi önlemler önerilir?

Tek böbrekli kişilerin tedaviye ihtiyacı yoktur. Ancak, böbrekleri korumak için önlem almak akıllıca olacaktır. Önemli öneriler şunlardır:

  • Çok su için (günde yaklaşık 3 litre su için).
  • Boks, hokey, futbol, dövüş sanatları ve güreş gibi temas sporlarından kaçınarak böbrek yaralanmalarından kaçınılmalıdır.
  • Taş hastalığı ve idrar yolu enfeksiyonunun önlenmesi ve erken tedavisi.
  • Herhangi bir yeni tedavi veya batın cerrahisi operasyonundan önce doktor hastanın tek böbreği bulunduğundan haberdar edilmelidir.
  • Kan basıncı kontrolü, düzenli egzersiz, sağlıklı dengeli diyet ve ağrı kesicilerden sakınılması. Doktor tarafından özellikle tavsiye edilmedi ise yüksek proteinli diyetlerden kaçınılmalı ve günlük tuz (sodyum) alımı kısıtlanmalıdır.
  • Düzenli tıbbi kontrol yapılmalıdır. Tek böbrekle yaşayan bir kişiye ilk ve en önemli tavsiye düzenli muayene yaptırmasıdır.

Yılda bir kan basıncı kontrol edilmeli, idrarda ve kan testi ile böbrek fonksiyonları yılda bir takip edilmelidir. Düzenli tıbbi kontroller, böbrek sorunlarının erken belirtilerini veya gelişen böbrek yetmezliğini tespit etmeyi sağlar. Böbrek sorunlarının erken tespit edilmesi zamanında tedavi ve bakım için fırsat sağlar.

Tek böbrek sahibi kişiler endişelenmemeli, ancak uygun önlemler ve düzenli tıbbi muayeneler gereklidir.

Tek böbrekli bir hasta ne zaman doktora başvurmalıdır?

Tek böbrekli bir hasta şu durumlarda hemen doktora başvurmalıdır:

  • İdrar çıkışında ani bir azalma veya idrar çıkışının olmaması.
  • Büyük tek böbrekte kaza ile yaralanma.
  • Ağrı kesici gereken bir durum varlığında.
  • Tanı testleri için kontrast boya kullanılması gerekliliği.
  • Ateş, idrar yaparken yanma veya kırmızı idrar.
İdrar çıkışında ani bir azalma veya idrar çıkışının olmaması, genellikle taşa bağlı tıkanıklığa bağlı olarak ortaya çıkar.